آلمان زیر ذره بین

نمایی از کشور آلمان در قلب اتحادیه اروپا

زندگی در آلمان

آلمان در سال اخیر از نظر استانداردهای زندگی در رتبه ی نهم جهان و در رنکینگ شادترین کشورهای جهان در جایگاه ۲۲ام قرار دارد، گزارش شادی جهانی بر اساس احساس خوشبختی و رضایت مردم از زندگی است و معمولاً هر سال توسط سازمان ملل و شبکه راه‌حل‌های توسعه پایدار (SDSN) منتشر می‌شود.

مونیخ، نورنبرگ و لایپزیگ با حدود ۹۳٪ رضایت و سپس هامبورگ و اشتوتگارت بالاترین کیفیت زندگی را دارند. شاخص کیفیت زندگی در آلمان با امتیاز ۱۹۵.۲ بالاتر از استرالیا (۱۷۵.۱ امتیاز)، نیوزیلند (۱۹۴.۷ امتیاز) و سوئد (۱۹۲.۲ امتیاز) قرار دارد که این شاخص ترکیبی از قدرت خرید، امنیت، خدمات بهداشتی، هزینه‌های زندگی، آلودگی، ترافیک و سایر عوامل این چنینی میباشد. آلمان از نظر شاخص توسعه انسانی (HDI= Human Development Index)که شامل درآمد سرانه GPD، امید به زندگی و سطح آموزش و سواد میشود پس از ایسلند، سوئیس، نروژ و دانمارک در جایگاه چهارم جهان قرار دارد.

بیمه بیکاریBürgergeld که از ۲۰۲۳ جایگزین هارتس چهار(Hartz IV، برنامه‌ی کمک بیکاری و تأمین اجتماعی آلمان بود که از سال ۲۰۰۵ اجرا شد) میباشد و برای افراد مجرد بیکار در سال ۲۰۲۴ به ۵۶۳ یورو در ماه رسیده است سبب ایجاد حس امنیت در مقیمان آلمان شده است. در رتبه‌بندی جهانی محبوب‌ترین شهرها برای سکونت، شش شهر آلمان در میان ۲۵ شهر برتر جهان حضور دارند به گونه ای که فرانکفورت در رتبه ی هشتم، مونیخ هفدهم، دوسلدورف نوزدهم، هامبورگ بیستم، برلین بیستٌ یکم و اشتوتگارت در جایگاه بیستٌ سوم قرار دارند.  بطور کلی زندگی در آلمان به افرادی که به امنیت اجتماعی، زیرساخت‌های قوی (سلامت، آموزش، محیط‌زیست) و ثبات سیستم اجتماعی اهمیت می‌دهند و شهرها یا مناطق آرام با کیفیت زندگی بالا را ترجیح میدهند به شدت توصیه میشود.

میزان درآمدها

میانه‌ی درآمد ناخالص سالانه در آلمان طی سال گذشته، بدون احتساب کسوراتی مانند بیمه بازنشستگی، بیمه درمانی و مالیات، حدود ۴۵٬۸۰۰ یورو و میانگین درآمد ناخالص سالانه حدود ۵۰٬۵۰۰ یورو بوده است. شایان ذکر است که «میانگین» (Average) و «میانه» (Median) مفاهیمی متفاوت هستند. میانگین زمانی محاسبه می‌شود که مجموع کل درآمدها بر تعداد افراد تقسیم شود؛ روشی که در آن مقادیر بسیار بالا یا بسیار پایین می‌توانند تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر نتیجه بگذارند. در مقابل، میانه زمانی به دست می‌آید که درآمدها به ترتیب صعودی مرتب شده و عدد میانی انتخاب شود. مزیت این روش آن است که تحت تأثیر مقادیر استثنائی قرار نمی‌گیرد و تصویری واقع‌بینانه‌تر از سطح درآمد ارائه می‌دهد.

بر اساس آمار، بالاترین میانه‌ی درآمد ناخالص سالانه متعلق به ایالت هسن با ۴۹٬۰۰۰ یورو، سپس هامبورگ با ۴۷٬۷۰۰ یورو و بایرن با ۴۷٬۵۰۰ یورو بوده است. کمترین مقدار نیز با ۳۸٬۰۰۰ یورو به ایالت مکلنبورگ-فورپومرن اختصاص دارد. به‌طور کلی، سطح درآمد در ایالت‌های غربی آلمان حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بیش از ایالت‌های شرقی است که علت اصلی آن تمرکز بیشتر شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی در غرب کشور است. طبق شاخص حقوقی و بیمه‌ای موسوم به Bezugsgröße که هر سال توسط دولت آلمان تعیین می‌شود، اختلاف درآمد میان ایالت‌های شرقی و غربی به تدریج در حال کاهش است. با این حال، شکاف درآمدی جنسیتی همچنان وجود دارد و درآمد مردان به طور میانگین حدود ۱۲ درصد بیش از زنان است. برای درک بهتر شما همراهان هونام اپلای در ادامه میزان میانه ی درامد ناخالص سالیانه آلمان با برخی کشورهای دیگر بر اساس نزدیک‌ترین داده‌ی موجود مقایسه شده است:

میزان میانه ی درآمد ناخالص سالیانه کشورهای متفاوت(بر اساس یورو)

هزینه های زندگی

اصلی‌ترین بخش هزینه‌های زندگی در اغلب کشورها را مسکن، انرژی و خوراک تشکیل می‌دهد. در آلمان نیز حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از کل هزینه‌های زندگی به مسکن و انرژی و حدود ۱۵ درصد به خوراک و نوشیدنی اختصاص دارد البته محل سکونت و شیوه خرید، تأثیر بسزایی در سطح این هزینه‌ها دارد.

میانگین اجاره خانه‌ی سرد Kaltmiete (یعنی مبلغی که صرفاً بابت استفاده از ملک به صاحب‌خانه پرداخت می‌شود و شامل هزینه‌های انرژی، شارژ و سایر مخارج جانبی نیست) در سراسر آلمان حدود ۱۱٫۴ یورو به ازای هر متر مربع برآورد شده است.

بر اساس داده‌های بانک دیجیتال آلمانیN26 (با دفتر مرکزی در برلین)، شهرهای شرقی آلمان مانند کمنیتس، درسدن، گرا و برخی مناطق ایالت‌های براندنبورگ و زاکسن-آنهالت، به دلیل قدرت خرید پایین‌تر و تقاضای کمتر برای مسکن، در زمره ارزان‌ترین مناطق اجاره‌نشینی قرار دارند. همچنین در برخی شهرهای شمال‌غربی نظیر هانوفر و دورتموند، اجاره‌ها نسبتاً منطقی‌تر از شهرهای جنوبی و غربی همچون مونیخ، فرانکفورت، اشتوتگارت، فرایبورگ و کلان‌شهرهایی چون برلین و هامبورگ است؛ چرا که این مناطق صنعتی‌تر و اقتصادی‌تر بوده اما هزینه‌های زندگی در آن‌ها نیز به‌مراتب بالاتر است. در این ایالت‌ها نه‌تنها هزینه مسکن، بلکه مخارج خوراک و انرژی نیز قابل‌توجه‌تر می‌باشد.

علاوه بر مسکن و خوراک، باید هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی و مخارج جانبی مانند اینترنت، خدمات تفریحی و رستوران‌گردی را نیز مدنظر داشت. در بسیاری از موارد، درآمد متوسط سالانه یک فرد در آلمان پاسخگوی هزینه‌های زندگی است؛ با این حال، برای برخورداری از سطح زندگی راحت‌تر به‌ویژه در شهرهای بزرگ بودجه‌بندی دقیق و انتخاب هوشمندانه محل سکونت ضرورت دارد.

 مالیات و خدمات اجتماعی

آلمان به عنوان یک کشور نظام‌مند، دارای شش کلاس مالیاتی (Steuerklassen) است. جایگاه هر فرد در یکی از این کلاس‌ها بر اساس عواملی همچون وضعیت تأهل، اشتغال یا عدم اشتغال همسر، تعداد فرزندان، میزان درآمد و شرایط مشابه تعیین می‌شود. میزان مالیاتی که افراد پرداخت می‌کنند، مستقیماً صرف تأمین رفاه اجتماعی و ارائه خدمات عمومی به مقیمان این کشور می‌گردد. سیستم رفاه اجتماعی آلمان یکی از گسترده‌ترین و کارآمدترین نظام‌های حمایتی در جهان محسوب می‌شود. بخش قابل‌توجهی از مالیات‌ها و حق‌بیمه‌های پرداختی شهروندان به این سیستم اختصاص یافته و در قالب خدمات مختلف به جامعه بازمی‌گردد. برای درک بهتر، می‌توان خدمات اجتماعی آلمان را به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

1. بیمه های اجتماعی Sozialversicherungen

داشتن بیمه در آلمان اجباری میباشد و پرداخت آن به نسبت مشخصی بر عهده ی کارمند و کارفرما میباشد که لیست این بیمه ها شامل موارد زیر میباشد:

• بیمه درمان :(Krankenversicherung) پوشش تقریباً کامل هزینه‌های درمان، بستری، دارو و مراقبت‌های پیشگیرانه.
• بیمه بازنشستگی :(Rentenversicherung) تأمین مستمری بعد از بازنشستگی یا در صورت ازکارافتادگی.
• بیمه بیکاری (Arbeitslosenversicherung): پرداخت کمک‌هزینه بیکاری
• بیمه مراقبت طولانی‌مدت (Pflegeversicherung): پوشش هزینه‌های مراقبت از سالمندان و افراد نیازمند.
• بیمه حوادث کاری (Unfallversicherung) : جبران خسارت و درمان حوادث شغلی.

2. حمایت از خانواده و کودکان

• کمک‌هزینه فرزند (Kindergeld) : پرداخت ماهانه برای هر کودک (در سال ۲۰۲۵ حدود ۲۵۰ یورو به‌ازای هر کودک).
• کمک‌هزینه والدین(Elterngeld): پرداخت به پدر یا مادری که بعد از تولد فرزند مدتی کار نمی‌کند یا کمتر کار می‌کند.
• مرخصی زایمان و مرخصی والدین طولانی‌مدت با تضمین حفظ شغل.

3. آموزش و تحصیل رایگان یا کم هزینه

• آموزش رایگان در مدارس و دانشگاه‌های دولتی
• دانشگاه‌های دولتی برای شهروندان و حتی بسیاری از دانشجویان بین المللی رایگان یا با شهریه بسیار کم هستند.
• سیستم آموزش فنی و حرفه‌ای (Ausbildung) با ترکیب کار عملی و آموزش نظری همراه میباشد که در طول دوره شما حقوق نیز دریافت میکنید.

4. کمک هزینه ی مسکن

کمک هزینه ماهانه ی مسکن برای خانواده‌ها یا افرادی با درآمد پایین تحت عنوان (Wohngeld) موجود است و همچنین  پروژه‌های مسکن اجتماعی (Sozialwohnungen) با اجاره پایین‌تر از بازار نیز برای افرادی که درآمد پایینی دارند وجود دارد.

5. حمایت از بیکاران و نیازمندان

کمک ‌هزینه ماهانه بنام Bürgergeld که قبلا در قالب طرح Hartz IV اجرا میشد برای تأمین نیازهای اساسی، به همراه پرداخت هزینه اجاره و بیمه درمانی ارائه میگردد.

6. خدمات بهداشتی و درمانی رایگان

واکسیناسیون رایگان و غربالگری بیماریها بهمراه پوشش درمان‌های ضروری بدون سقف هزینه از دیگر خدمات اجتماعی میباشد که آلمان ارائه میدهد.

7. سایر خدمات

حمل‌ونقل عمومی با تخفیف برای دانشجویان، بازنشستگان و افراد کم‌درآمد مثل بلیط Deutschlandticket ، حمایت از سالمندان با مراکز مراقبتی و خدمات خانگی و کمک‌هزینه برای افراد معلول (Behindertenhilfe) و تجهیزات توان‌بخشی رایگان یا یارانه‌ای از دیگر خدمات ویژه اجتماعی آلمان میباشد.

رتبه‌بندی پرتقاضاترین شرکت‌های بیمه آلمان – بر اساس شاخص SISTRIX

معرفی ایالات

آلمان ۱۶ ایالت فدرال دارد که به آلمانی به آن‌ها Bundesländer گفته می‌شود، لیست این ۱۶ ایالت به شکل زیر میباشد؛

1. بادن-وورتمبرگ (Baden-Württemberg)
2. بایرن (Bayern)
3. براندنبورگ (Brandenburg)
4. برلین (Berlin)
5. هامبورگ (Hamburg)
6. هسن (Hessen)
7. مکلنبورگ-فورپومرن (Mecklenburg-Vorpommern)
8. نیدرزاکسن (Niedersachsen)
9. نوردراین-وستفالن (Nordrhein-Westfalen)
10. راینلاند-فالتس (Rheinland-Pfalz)
11. زاکسن (Sachsen)
12. زاکسن-آنهالت (Sachsen-Anhalt)
13. شلسویگ-هولشتاین (Schleswig-Holstein)
14. تورینگن (Thüringen)
15. بریمن (Bremen)
16. زارلند (Saarland) 

موقعیت راهبردی و جغرافیایی

جایگاه راهبردی آلمان در مرکز قاره اروپا، که از آن به‌عنوان «کلید طلایی» یاد می‌شود، این کشور را به یکی از مهم‌ترین مراکز حمل‌ونقل و ترانزیت تجاری در اتحادیه اروپا تبدیل کرده و نقش آن را در ساختار اقتصادی و سیاسی قاره تثبیت کرده است. آلمان که به «قلب تپنده اتحادیه اروپا» شهرت دارد، به واسطه موقعیت جغرافیایی ممتاز خود نقشی کلیدی در مرکزیت و پویایی این اتحادیه ایفا می‌کند؛ جایگاهی که موجب شده مسیرهای اصلی حمل‌ونقل زمینی، ریلی و آبی اروپا از قلمرو آن عبور کند.

وجود رودخانه‌های مهمی همچون راین، البه، دانوب و اودر نیز از عوامل کلیدی تقویت جایگاه اقتصادی و حمل‌ونقلی آلمان به‌شمار می‌آید. رود راین با طول ۱٬۲۳۳ کیلومتر ـ که بخشی از آن در آلمان جریان دارد ـ مسیری حیاتی برای حمل‌ونقل دریایی، فعالیت‌های صنعتی و توسعه شهری فراهم می‌کند. رود البه نیز که از جمهوری چک سرچشمه می‌گیرد و به دریای شمال می‌ریزد، شاهراهی مهم برای مبادلات، به‌ویژه با شهرهای برلین و هامبورگ، محسوب می‌شود و از دوران قدیم نقشی برجسته در تجارت منطقه داشته است.

این چهار رودخانه، شبکه اصلی آبراه‌های آلمان را شکل می‌دهند و با اتصال به دو حوزه دریای شمال و دریای سیاه، نقش اساسی در کشاورزی، تجارت و صنعت ایفا می‌کنند. آن‌ها با فراهم‌کردن بستر مناسب برای توسعه کشاورزی و حمل‌ونقل آبی، سهمی مهم در رشد اقتصادی کشور دارند. افزون بر این، دسترسی آلمان به نوار ساحلی دریای شمال و دریای بالتیک، امکان ارتباط مستقیم با شبکه تجارت بین‌المللی را فراهم ساخته است.

صنعت و اقتصاد

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) رشد ملایم ۰.۴٪ را برای سال اخیر پیش‌بینی کرده است، چهار مؤسسه تحقیقاتی بزرگ(شامل مؤسسه کیل برای اقتصاد جهانی، مؤسسه تحقیق اقتصادی اِسِن، مؤسسه تحقیق اقتصادی مونیخ، مؤسسه تحقیق اقتصادی برلین)رشد ۰.۳٪ را تخمین زده‌اند که بیشتر به دلیل عملکرد نسبتاً خوب سه‌ماهه نخست سال بوده است. مجموع صادرات نیز ۰.۸٪ افزایش یافت، اما صادرات به آمریکا به دلیل تعرفه‌های جدید ۲٫۱٪ کاهش پیدا کرد.

صنایع پیشرو آلمان نظیر خودروسازی، مهندسی مکانیک، صنایع شیمیایی، فناوری‌های سبز و صادرات ماشین‌آلات، سهمی قابل‌توجه در تولید ناخالص داخلی اروپا دارند و به همین دلیل، اقتصاد این کشور همچون موتور محرک کل اقتصاد اتحادیه عمل می‌کند.

گذار به انرژی سبز در آلمان همچنان ادامه دارد به طوری که کارخانه فولاد  Thyssenkrupp Hohenlimburg اکنون ۴۰٪ برق خود را از انرژی بادی تأمین می‌کند از این رو در حوزه انرژی بادی، پیشرفت چشمگیر وجود دارد، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۴۰۰ توربین جدید با ظرفیت مجموع چهارده گیگاوات مجوز گرفتند و سهم باد در تامین برق کشور به حدود ۲۶٪ رسید.

دولت جدید آلمان نیز یک بسته سرمایه‌گذاری تاریخی به ارزش ۵۰۰ میلیارد یورو برای زیرساخت و افزایش هزینه‌های دفاعی تصویب کرد و مدیران شرکت‌های بزرگ مانند زیمنس(Siemens AG یک غول صنعتی آلمانی مستقر در مونیخ است که در حوزه‌های انرژی، سلامت، اتوماسیون و زیرساخت هوشمند در بیش از ۱۹۰ کشور فعالیت می‌کند.) و ای.اون(E.ON شرکت بزرگ آلمانی در حوزه انرژی و خدمات برق و گاز است که دفتر مرکزی‌اش در شهر اِسِن قرار دارد.) خواستار اصلاحات سریع شامل کاهش بوروکراسی، کاهش مالیات شرکت‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری برای تقویت صنعت شدند.

مجتمع صنعتی شیمیایی؛ خطوط لوله و تانک‌های بزرگ صنعت سنگین و پیشرفته آلمان

تاریخ و جغرافیا

آلمان که پایتخت آن برلین است در قلب اروپا واقع شده و با ۹ کشور مرز زمینی دارد: دانمارک در شمال، لهستان و جمهوری چک در شرق، اتریش و سوئیس در جنوب، و فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند در غرب. اقلیم آلمان ترکیبی از آب‌وهوای معتدل اقیانوسی و قاره‌ای است و دارای زمستان‌هایی نسبتاً سرد، تابستان‌هایی معتدل و بارشی نسبتاً یکنواخت در طول سال میباشد.

در دوران باستان، این سرزمین محل زندگی قبایل ژرمن بود. در قرن نهم میلادی، بخش وسیعی از آن تحت حاکمیت امپراتوری فرانک‌ها (کارولنژی‌ها) قرار گرفت. از قرن دهم تا اوایل قرن نوزدهم، آلمان جزئی از امپراتوری روم بود که ساختاری فئودالی و متشکل از ایالت‌ها و شاهزاده‌نشین‌های متعدد داشت. اوایل قرن نوزدهم و پس از جنگ‌های ناپلئونی، بسیاری از ایالت‌های آلمانی در قالب «کنفدراسیون آلمان» متحد شدند و در سال ۱۸۷۱، با رهبری پروس و صدراعظمی بیسمارک، امپراتوری آلمان رسماً شکل گرفت.

آلمان در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴–۱۹۱۸) شکست خورد و طبق پیمان ورسای با محدودیت‌های سنگینی مواجه شد. چند سال بعد، در ۱۹۳۳، حزب ناسیونال سوسیالیست به رهبری آدولف هیتلر قدرت را به‌دست گرفت و با آغاز جنگ جهانی دوم، اروپا را به آشوب کشاند. پس از شکست در ۱۹۴۵، آلمان به چهار منطقه اشغالی تحت کنترل آمریکا، بریتانیا، فرانسه و شوروی تقسیم شد. این تقسیم‌بندی در نهایت به تجزیه آلمان انجامید؛ جمهوری فدرال آلمان در غرب تحت نفوذ غرب و جمهوری دموکراتیک آلمان در شرق تحت کنترل شوروی که دیوار برلین نماد این جدایی بود.

در سال ۱۹۹۰ و با فروپاشی بلوک شرق، آلمان دوباره متحد شد و به‌صورت جمهوری فدرال پارلمانی با ۱۶ ایالت (Bundesländer) شکل گرفت. امروز آلمان به‌عنوان یکی از نیرومندترین اقتصادهای جهان، قلب صنعتی اتحادیه اروپا به‌شمار می‌آید.

نمایی از شهروندان آلمانی که در مقابل دیوار برلین و زیر نگاه نیروهای امنیتی جمع شده‌اند تا بستگان، دوستان یا حتی فقط «سمت دیگر» را ببینند.